Kernafval

Gelukkig reed iedereen in colonne langzaam op de rechter rijbaan toen ik vrijdag in de sneeuwjacht op weg was naar Covra. Toevallig werd die dag, ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van Covra, een kunstwerk onthuld. Dat kunstwerk bestaat uit drie stukken natuursteen met een steeds lichtere kleur als symbool dat straling van radioactief afval steeds minder wordt.

Covra ligt naast de kerncentrale in Borssele. Het is ons nationaal bedrijf waar al het radioactief afval verplicht wordt opgeslagen. Covra heeft de opdracht dat afval honderd jaar veilig op te slaan. Die veiligheid liegt er niet om, dat merk je al meteen als je daar op bezoek komt. Iedereen wordt bij binnenkomt gecontroleerd of je iets bij je hebt wat straling afgeeft, en bij vertrek hetzelfde maar dan om te kijken of je straling hebt opgelopen.

In één gebouw van Covra wordt alle laag en middel radioactief afval uit ziekenhuizen en bedrijven veilig opgeborgen. Bijvoorbeeld waar patiënten worden behandeld met radio-isotopen, levensmiddelen of medische hulpmiddelen door een radioactieve bron worden gesteriliseerd, of een radioactieve bron wordt gebruikt om laswerk te controleren.

In een ander en meer bekend gebouw, opvallend oranje geschilderd, wordt hoog radioactief afval opgeslagen, dus het afval van kerncentrales. Dit gebouw wordt om de twintig jaar een tint lichter geschilderd, zodat het na honderd jaar helemaal wit zal zijn, een symbool dat radioactiviteit vanzelf verdwijnt. In 2003 is de eerste stap al gezet en is het oorspronkelijk oranje gebouw nu een stukje lichter.

Het laag en middel radio actief materiaal wordt bij bedrijven en ziekenhuizen in stalen vaten opgehaald, en dan bij Covra met een hydraulische pers platgeperst. De uiteindelijke dikte van deze schijf bepaalt hoeveel het bedrijf voor zijn afval moet betalen. Een aantal van deze schijven worden in een ruimer vat gestopt zodat de ruimte rondom de schijven met beton gevuld kan worden. Dat beton houdt alle straling tegen. Op de foto zie je zo’n vat, blauw zoals het afval bij Covra binnenkomt, in geel twee samengeperste schijven. Links daarvan een foto van een opengewerkt groen vat waarin in het midden een staafje met een uitgewerkte stralingsbron uit een ziekenhuis. Dit laatste is middel radioactief afval en wordt op dezelfde wijze samengeperst, maar het met beton gevulde vat wordt daarna nog eens met een dikke laag beton omhuld.

Deze stalen vaten, al dan niet met beton eromheen, worden in het gebouw voor laag en middel radioactief afval opgeslagen. Op de middelste foto zie je links de met beton omhulde vaten waarin middel radioactief afval, en op de achtergrond de blauwe vaten met laag radioactief afval. Omdat het beton de straling tegenhoudt kun je daar zonder meer rondlopen. Dit afval geeft na hooguit een tiental jaren geen straling meer. De uitgewerkte vaten worden als extra afscherming op ingenieuze wijze rondom “verse” vaten neergezet.

Dit gebouw is voor honderd jaar bedoeld, zodat er nu nog veel goed geconditioneerde ruimte leeg staat. Deze ruimte wordt door musea volop benut om kunstwerken te bewaren.

Op de foto rechtsonder lopen wij van dit gebouw met laag en middel lang afval (aan de linkerkant) naar het oranje-gele gebouw waar het hoog radioactief afval wordt opgeslagen. Dit afval wordt per trein vanuit Frankrijk aangevoerd. De afgewerkte brandstofstaven van de kerncentrale in Borssele gaan namelijk eerst naar Frankrijk waar het bruikbare uranium en plutonium eruit wordt gehaald, dat wordt de MOX brandstof voor Borssele, recycling dus. Wat overblijft zijn de splijtingsproducten, en die komen veilig verpakt per trein terug. Van dat kernafval is bij aankomst bij Covra nog ongeveer 75 kg radioactief, een kruiwagen vol dus, de rest van het kernafval heeft sinds de brandstofstaven in de reactor werden gewisseld zijn radioactiviteit al verloren. Het zal u wellicht verbazen dat het hoog radioactief kernafval van de kerncentrale in Borssele niet meer dan 75 kilo per jaar is.

Dit afval wordt door middel van afstandstandbediening in cilinders met een drie dubbele wand gestopt, zie de groen omkaderde foto. Dit kernafval zal na honderd jaar nog nauwelijks stralen. De bedoeling is dat het daarna naar de eindberging gaat, bijvoorbeeld diep onder de grond in de zogeheten Boomse klei. Tegenstanders van kernenergie hameren erop dat kernafval uiteindelijk naar een eindberging gaat omdat daarmee wordt “bewezen” dat kernenergie onacceptabel afval produceert. Voorstanders kiezen liever voor methodes om kernafval onschadelijk te maken zoals transmutatie of, veel mooier, opbranden in een gesmolten zout reactor.

De enkele meters hoge cilinders, met daarin het hoog radioactief afval, worden onder de vloer van de zaal (zie foto) opgeborgen en afgedekt met een meter hoge betonnen prop met een stalen deksel erop. Dat houdt de straling zo goed tegen dat ik geen straling kon meten. De cilinders worden 180 graden heet als gevolg van de warmte die het radioactief verval van het kernafval afgeeft. Daarom zitten onder de vloer ventilatieroosters waar de koude buitenlucht naar binnen stroomt. Die lucht wordt warm en stijgt daarom op in de schoorstenen op het gebouw. Deze natuurlijke ventilatie werkt altijd, ook als de stroom zou uitvallen. Je kunt wel merken dat de vloer van de zaal een beetje lauwwarm aanvoelt.

Het gebouw bestaat uit meer dan een meter dikke betonnen muren en is daardoor zelfs bestand tegen een neerstortend vliegtuig. Om tegen een overstroming of de te verwachten hogere zeespiegel bestand te zijn ligt het gebouw op verhoogd terrein. Om het gebouw staan palen die steeds vonkjes afgeven. Dat is bedoeld voor als een gastanker op de Westerschelde defect zou raken en een gaswolk precies in de richting van Covra zou waaien, dit gas al verbrandt voordat het in het gebouw zou komen.

Om te zorgen dat bij eventueel lek raken van cilinders radioactiviteit naar buiten het gebouw zou komen heerst in het gebouw altijd onderdruk, zie de meter met de zwarte rand. Bij de uitgebreide rondleiding werd steeds de tijd genomen op alle vragen in te gaan. Een paar mensen hoorde ik zeggen “Is dat nou alles, ik dacht dat kernafval een onoplosbaar probleem was!”. Je mag bij Covra overal foto’s nemen, behalve van de ruimte waar de bewakers zitten. Iedereen kan gratis een afspraak maken voor bezoek en rondleiding. Covra bedankt!

Reageren?